Czym są czynniki wyzwalające napady astmy? Jak sobie z nimi radzić? Fizjoterapeuta przedstawia praktyczne wskazówki dotyczące identyfikacji i unikania „wyzwalaczy” astmy.
Wpływ otoczenia na objawy astmy
Osoby chore na astmę oskrzelową w sposób szczególny powinny dbać o swoje otoczenie. Dlaczego? Objawy choroby często mają charakter napadowy i są powiązane z czynnikami wyzwalającymi. Często czynniki wyzwalające napady astmy oskrzelowej znajdują się w naszym otoczeniu. Dlatego warto planować swoje aktywności z rozwagą.
Zarówno na co dzień, jak i przy wyborze kierunku wakacyjnego, a także podczas rozrywek lub uprawiania sportu – warto brać pod uwagę warunki, w jakich się znajdziemy. Dzięki temu, że będziemy świadomie wybierać otoczenie, możemy zapobiec niechcianym objawom astmy oskrzelowej.
Jakie czynniki wyzwalające napady astmy oskrzelowej występują najczęściej w naszym otoczeniu i jak sobie z nimi poradzić?
Czynniki związane z pogodą:
- Powietrze suche i gorące,
- Powietrze wilgotne i gorące,
- Smog,
- Mgły.
Jak sobie poradzić?
Latem w upalne dni lepiej jest wychodzić z domu w godzinach porannych lub wieczornych, gdy temperatura nie jest jeszcze zbyt wysoka. W związku z tym warto tak zaplanować swoje aktywności na zewnątrz, by unikać spacerów, gdy powietrze jest zanieczyszczone. Z kolei aby zadbać o odpowiednie warunki w pomieszczeniach wewnętrznych, warto używać oczyszczaczy/nawilżaczy powietrza, które pozwalają na usunięcie wirusów, alergenów oraz pozostałych zanieczyszczeń w domach, natomiast jeśli powietrze w domu jest nadmiernie wilgotne, dobrze jest zaopatrzyć się w osuszacze powietrza.
Czynniki związane ze stylem życia:
- Refluks żołądkowo-przełykowy,
- Leki – przykładem są przeciwbólowe,
- Alergeny pokarmowe – jeżeli występuje wrażliwość,
- Przeziębienia i grypy,
- Alergeny wziewne – pyłki, pleśnie, kurz,
- Hiperwentylacja, która może być wysiłkiem – przykładem jest dobiegnięcie na przystanek,
- Stany emocjonalne.
Jak sobie poradzić?
Czasem niewielka zmiana naszych przyzwyczajeń pozwala uniknąć wyzwalaczy astmy związanych ze stylem życia. Warto zadbać o to, by nie jeść obfitych posiłków. Ponadto ważne jest nie tylko to, kiedy, ale także co jemy. Przede wszystkim lepiej unikać pokarmów, o których wiemy, że mogą wyzwalać lub nasilać duszność. Przy wyborze leczenia zawsze trzeba poinformować lekarza o tym, że mamy astmę. Należy również unikać warunków narażających nas na infekcję – np. przebywania w dużych skupiskach ludzkich czy zimnych przestrzeniach. Warto często sprzątać, prać pościel, używać osobnej odzieży na zewnątrz i do wewnątrz. Ponadto po spacerze w czasie wysokich stężeń pyłku roślin – pomocna jest zmiana odzieży, umycie włosów, aby jak najszybciej pozbyć się alergenów przyniesionych z zewnątrz. Poza tym należy niezwłocznie likwidować każde ognisko zagrzybienia w naszym mieszkaniu. Dołóżmy starań, by nie śpieszyć się, kontrolować uczucia, zadbać o odpoczynek i relaks.
Czynniki chemiczne:
- Opary perfum,
- Opary środków chemicznych (w tym chemii domowej),
- Dym tytoniowy.
Jak sobie poradzić?
Warto informować otoczenie o naszej chorobie. Można poprosić o mniej intensywne używanie środków zapachowych (perfum, odświeżaczy) czy niepalenie przy nas papierosów, które stanowią czynniki wyzwalające napady astmy. Należy dbać o wietrzenie pomieszczeń, w których będziemy używać wonnych substancji chemicznych.
Czynniki związane ze sportem
Astma oskrzelowa właściwie leczona nie jest przeciwwskazaniem do ćwiczeń fizycznych ani do uprawiania sportu. Oczywiście aktywność fizyczna czy sportowa wymaga pewnych modyfikacji w doborze rodzaju ćwiczeń czy uprawianej dyscypliny sportu. Czynniki wyzwalające napady astmy związane ze sportem to:
- Wysiłek fizyczny,
- Czynniki środowiskowe (mroźne lub gorące powietrze, wonne substancje chemiczne, alergeny).
Jak sobie poradzić?
Przede wszystkim warto zwrócić uwagę na odpowiednie środowisko podczas treningu, czyli unikanie mroźnego lub gorącego powietrza, środków chemicznych i alergenów. Przy planowaniu treningu ważne jest także uwzględnianie swojego samopoczucia zdrowotnego i emocjonalnego. Lepiej unikać treningu przy rozpoczynającej się infekcji lub wzburzeniu. Należy także zadbać o właściwy sposób oddychania. Osoby chore na astmę powinny podczas treningu dobierać taką intensywność wysiłku, która nie wymaga przełączenia się na oddychanie przez usta.
Sam trening trzeba zawsze rozpocząć od rozgrzewki i przygotowania organizmu do ćwiczeń. Pozwoli to uniknąć szoku, jakim niewątpliwie byłby wysiłek wykonany nagle i ochroni przed skurczem oskrzeli. Zalecany czas sesji treningowej to 30-90 minut. Warto korzystać z treningu interwałowego (wysiłek krótkotrwały, trwający ok. 5-6 minut, powtarzalny, z odpoczynkami pozwalającymi na uniknięcie skurczu oskrzeli). Sesję treningową należy także zakończyć stopniowo, odpowiednio zmniejszając jej intensywność, aż do pełnego wyłączenia. W razie konieczności zasadne może być przyjęcie zleconych przez lekarza leków (beta-2-mimetyki) przed wysiłkiem.
Zawsze dobrze jest ćwiczyć z kimś, kto wie o chorobie i w razie napadu duszności będzie umiał odpowiednio zareagować.
Więcej informacji na temat bezpiecznego treningu w astmie oskrzelowej znajdziesz w nagraniu webinaru „Trening w astmie oskrzelowej”. Ponadto możesz otrzymać plik z podsumowaniem webinaru, zapisując się na newsletter (poprzez formularz „Chcę PDF”).
Podsumowanie
Astma to choroba, której kontrola zależy nie tylko od właściwego, dobranego przez lekarza leczenia, ale także od odpowiedniego stylu życia. Pamiętajmy, że zwracanie uwagi na otoczenie, w którym się znajdujemy, właściwy sposób odżywiania, rozsądne podejście do treningu fizycznego oraz branie pod uwagę emocji to działania, które mogą znacząco poprawić jakość życia osoby chorej na astmę.
Źródła:
Kuna P., Pierzchała W., Jankowski M. (red.) Astma i POChP w pytaniach i odpowiedziach. Medycyna Praktyczna, Kraków 2008.
Wpis powstał we współpracy z fizjoterapeutą i dietetykiem, mgr Pawłem Janusem.
Jeżeli podobał Ci się artykuł i chcesz budować z nami swoją wiedzę o zdrowiu płuc
– zapraszamy na regularny, codwutygodniowy newsletter „Życia bez duszności”.