Podejrzewasz u siebie POChP? Obawiasz się, że choruje na nią ktoś bliski? A może dopiero pierwszy raz słyszysz o tej chorobie? Przygotowaliśmy dla Ciebie artykuł, z którego dowiesz się, jak przebiega diagnostyka POChP: kiedy iść do lekarza, jakie informacje powinieneś zebrać przed wizytą, a także czego możesz się spodziewać na samej konsultacji.
Jeżeli pierwszy raz spotykasz się z terminem “POChP” – zapewniamy Cię, że nie Ty jeden. Przewlekła obturacyjna choroba płuc, w skrócie POChP, jest rozpoznawana dopiero od lat 90. XX wieku i przez lata była mylona z astmą, bo ta kojarzyła się z dusznością. POChP ma natomiast inny charakter – i wymaga innego leczenia. Dlatego tak ważna jest prawidłowa diagnostyka POChP.
O tym, czym jest ta choroba, jakie czynniki mogą wpływać na jej rozwinięcie się i o jej objawach pisaliśmy więcej w poprzednim artykule (przeczytaj, czym jest POChP). Dziś skupimy się na diagnozie i konsultacji lekarskiej.
Kiedy udać się do lekarza?
Na POChP są narażone przede wszystkim osoby, które palą papierosy. Według danych GIS z 2019 roku – co piąty Polak pali nałogowo. A im więcej wypalonych paczek na koncie – tym ryzyko zachorowania na POChP jest większe.
U osób, u których rozwinęła się POChP, jednym z pierwszych zauważanych objawów jest uczucie braku tchu. Tę trudność można zaobserwować przede wszystkim podczas wysiłku. Pacjent z POChP zaczyna się męczyć w sytuacjach, które kiedyś nie stanowiły problemu: „przedtem podbiegałem do tramwaju – teraz nie mogę”, “wchodziłem na czwarte piętro bez zadyszki – teraz muszę robić przerwy”.
Innym z objawów jest kaszel, często nasilony w godzinach porannych. Początkowo może występować okresowo, z czasem natomiast pojawia się każdego dnia. Kaszel może być zarówno produktywny (mokry) lub bezproduktywny (suchy). Wiele osób łączy go z nałogiem palenia papierosów i lekceważy ten objaw.
Charakterystyczne dla jest także przewlekłe odkrztuszanie plwociny (wydzieliny), występujące najczęściej w godzinach porannych.
Pozostałe objawy, które mogą występować w POChP, to odczucie ucisku w klatce piersiowej, świsty, przewlekłe zmęczenie czy spadek masy ciała.
Kiedy zaobserwujesz niepokojące objawy, takie jak przewlekły kaszel, odkrztuszanie wydzieliny czy spadek tolerancji wysiłku,
zwłaszcza jeśli jesteś po 40. roku życia
– koniecznie udaj się do lekarza.
Niepokojące objawy możesz skonsultować z lekarzem rodzinnym, który w razie podejrzenia POChP skieruje Cię do pulmonologa.
Wizyta lekarska – jak się przygotować? O co zapyta lekarz?
Podstawowy element, na podstawie którego ustalane jest rozpoznanie, to wywiad medyczny. Podczas wizyty u lekarza możesz być zapytany o:
- sprawność – jakie czynności w życiu codziennym wywołują zmęczenie,
- palenie tytoniu, także bierne – lekarz określi liczbę Twoich paczkolat* (zapyta, ile wypalasz paczek papierosów na dobę i od ilu lat)
*paczkolata = liczba paczek papierosów dziennie × lata palenia
Więc np. jeśli palisz 2 paczki dziennie od 2 lat – to masz na koncie 4 paczkolata (2 x 2).
- kaszel – jego charakter i częstotliwość,
- częstość występowania infekcji,
- współwystępowanie innych chorób.
Jakie badania może zlecić mi lekarz?
Oprócz wywiadu medycznego do potwierdzenia rozpoznania konieczne są badania. Jakie? Czy jest ich wiele? Czy każde jest konieczne?
Badań jest kilka, natomiast najważniejszym badaniem niezbędnym do potwierdzenia rozpoznania, jest spirometria. Jeśli masz POChP, to spirometria wykaże ograniczenie przepływu powietrza w drogach oddechowych, czyli obturację (która może przejawiać się uczuciem duszności). Badanie spirometryczne z próbą rozkurczową pozwala stwierdzić, czy mamy do czynienia z astmą oskrzelową, czy z POChP. W przypadku astmy oskrzelowej również może występować obturacja, ale ma ona charakter odwracalny. Oznacza to, że po podaniu leku rozkurczowego oskrzela się rozkurczają (poszerza się ich światło). W POChP zwężenie światła oskrzeli ma charakter utrwalony. Spirometria jest również użyteczna w ocenie stopnia ciężkości choroby, monitorowaniu jej postępu i reakcji na leczenie.
Obturacja – to ograniczenie przepływu powietrza w drogach oddechowych.
Może przejawiać się uczuciem duszności.
Czasem mogą być konieczne badania obrazowe – rentgen klatki piersiowej i tomografia komputerowa klatki piersiowej. Wykonuje się je, aby określić stopień uszkodzenia płuc oraz wykluczyć obecność innych schorzeń.
Przydatne w diagnostyce POChP mogą być również inne badania, takie jak:
- pulsoksymetria – prosty pomiar wykonywany przy pomocy niewielkiego urządzenia zakładanego na palec pacjenta. Pozwala on na szybką ocenę poziomu saturacji, czyli wysycenia krwi tętniczej tlenem. Wynik podawany jest w %. Przyjmuje się, iż prawidłowa wartość saturacji wynosi 95%. Ważne, by zadbać o prawidłowe przeprowadzenie pomiaru (palec powinien być ciepły, na przykład ogrzany w naczyniu z ciepłą wodą; paznokcie pokryte lakierem także mogą utrudnić pomiar)
- gazometria – służy do oceny wymiany gazowej i równowagi kwasowo-zasadowej w krwi. Badanie jest wykonywane do oceny ciężkich zaburzeń oddychania oraz w celu monitorowania tlenoterapii
- ocena tolerancji wysiłku, dokonywana na podstawie prostych pytań testu mMRC* (opracowanego przez Medical Research Council) w celu oceny skali nasilenia duszności
- badanie EKG, badania analityczne krwi – w celu określenia ewentualnych schorzeń współistniejących.
*stopnie skali mMRC, za: Śliwiński P. i in. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Chorób Płuc dotyczące rozpoznawania i leczenia przewlekłej obturacyjnej choroby płuc. Pneumonologia i Alergologia Polska 2014; 82; 3: 262:
Podsumowanie
POChP jest złożoną chorobą, która wpływa nie tylko na układ oddechowy, ale także na mięśnie, kości, układ krążenia, stan psychiczny oraz odżywienie chorego. Dotyka głównie palaczy, ale nie tylko. Nie da się “cofnąć” zmian, które choroba wywołała, ale można powstrzymać jej rozwój, złagodzić objawy i poprawiać jakość życia. Niezbędna jest edukacja na temat POChP: znajomość jej objawów i czynników ryzyka – po to, aby mogło dojść do prawidłowej diagnozy, a później skutecznego leczenia.
17 listopada przypada Światowy Dzień POChP – z tej okazji zorganizowaliśmy webinar z naszymi ekspertami od układu oddechowego (poczytaj o nich więcej), pt. “10 kroków do lepszego życia z POChP”. Jeśli chcesz jeszcze bardziej wzbogacić swoją wiedzę o tej chorobie i wykorzystać ją w praktyce – obejrzyj zapis wystąpienia na naszym kanale na YouTube (obejrzyj webinar „10 kroków do lepszego życia z POChP”).
A jeśli wolisz poczytać – przygotowaliśmy dokument podsumowujący webinar, zawierający też pytania zadane na żywo i odpowiedzi na nie oraz przejrzystą infografikę do wydruku. Aby go otrzymać na maila, zapisz się tutaj.
Pamiętaj – POChP jest chorobą, którą można, a nawet trzeba leczyć. Jeśli podejrzewasz u siebie POChP, koniecznie skonsultuj się z lekarzem i wykonaj zalecane badania. Im wcześniej to zrobisz – tym większa korzyść dla Ciebie!
Wpis powstał we współpracy z lekarzem pulmonologiem, dr n. med. Krystyną Komnatą.
Jeżeli podobał Ci się artykuł i chcesz budować z nami swoją wiedzę o zdrowiu płuc
– zapraszamy na nasz regularny, codwutygodniowy newsletter.